لنگش میتواند به دلایل متعددی رخ دهد، مثل بیماری عفونی (التهاب پوستی سم انگشتی یا گندیدگی سم) و آسیبهای سم (مثل زخم، خونریزی، جدا شدن خط سفید سم) که مربوط به چالشهای متابولیکی و آسیب فیزیکی به سم میشود. لنگش یک مشکل بزرگ رفاهی برای گاوهای شیری محسوب میشود. وقوع لنگش مشمول تعدادی از طرحهای ارزیابی رفاه حیوان در مزرعه شده است.

در مانور Delphi در سال 2003، مشاهده شد کارشناسان، لنگش را یکی از جدیترین مشکلات رفاه گاو برشمردند. اکثر کارشناسان احساس کردند که وقوع در همهی گاوداریها به اندازهی کافی زیاد است که برخی اقدامات را برای کاهش وقوع لنگش توجیه کند.

کسب اطلاعات بیشتر عینی برای ارزیابی میزان تأثیر لنگش روی رفاه حیوان، مشکل خواهد بود. لنگش رفاه حیوان را کاهش میدهد تا حدی که حیوانات درد را ضمن راه رفتن یا حتی ایستادن تجربه میکنند و تحقیقات استفاده کننده از بیحس کنندههای موضعی، تأثیراتی را گزارش کردهاند. اگرچه، این بدین معنا نیست که بتوان تأثیر لنگش را با تأثیر بیماریهای دیگر، مثل ورم پستان یا متریت، مقایسه کرد. بررسی تأثیر لنگش روی تولید شیر و مصرف خوراک نشان داد لنگش یک تأثیر زیادی روی رفاه داد (جدول 2.1).

مشکلات تشخیص و ارزیابی

با توجه به تأثیر لنگش روی رفاه گاو، به نظر منطقی میرسد که سنجش وقوع لنگش را برای ارزیابی درجهی رفاه حیوان استفاده کرد. متأسفانه مطالعات حاکی از آن است که تشخیص گاوهای دارای لنگش، بهخصوص در مراحل اولیه، بسیار سخت است، که این بر اعتبار رکوردهای دامداری، سایه شک میاندازد. با توجه به چالشهای موجود در شناسایی گاوهای لنگ، عجیب نیست که لنگش اغلب توسط یک دامپزشک درمان نشود و گاوهای کمی به دلیل لنگش حذف شوند. در اروپا، تنها 7/1% گاوها به دلیل لنگش حذف میشوند حتی اگر وقوع سالیانهی آن بیش از 25% باشد. بنابراین رکوردهای درمان دامپزشکی، تشخیصهای دامداران و حذفیها، وقوع لنگش را کمتر برآورد میکنند. حتی زمانی که لنگش یا مشکلات سم توسط دامپزشکان یا محققان آموزش دیده ارزیابی میشود، به نظر میرسد توافق عمومی کمی راجع به بهترین روش نمرهدهی یا اسکور حرکتی وجود دارد.

تحقیقات روی لنگش توسعه پیدا کرده و از سیستم نمرهدهی حرکت برای ارزیابی شدت، مدت و شیوع لنگش استفاده کرده است. اگرچه سیستمهای نمرهدهی حرکتی، مشکل عدم استانداردسازی دارند و اغلب درجهی کمی از قابلیت اطمینان را دارند که بهطور مناسب برای اعتبار، تست نشدهاند.

در سال 2006، یک سیستم نمرهدهی با گام (gait-Scoring system)، بر اساس تغییرات در طرز راه رفتن گاو در زمان ابتلا به لنگش، طراحی شد. شکل (2.2) و جدول (3.2) این سیستم را نشان میدهد.

مزیت اصلی این روش این است که یک محدودهی وسیعی از تغییرات گام در گاو دچار لنگش را تشریح میکند. بعلاوه، این سیستم به ناظر اجازه میدهد که گامها را جداگانه ارزیابی کند که این به توانایی تشخیص مشکلات حرکتی میتواند کمک کند.

اعتبار این سیستم، به چندین روش تست شده است. تأثیر لنگش روی رفاه حیوان، آشکار میشود، به دلیل اینکه لنگش، راه رفتن را دشوار میکند، لذا انتظار میرود یک سیستم معتبر به تأثیرات روشهای کاهش درد، حساس باشد.

به دلیل اینکه لنگش در گاوهای شیری اغلب از عواقب یک زخم در سم است انتظار میرود که یک سیستم نمرهدهی قدم زدن معتبر gait-scoring system بایستی بتواند گاوهای مبتلا به این بیماری را شناسایی کند. این سیستم مفید است ولی گاوداریهای شیری باید، زمانی را برای مشاهدهی راه رفتن حیواناتشان اختصاص بدهند. با افزایش چشمگیر در سایز گلههای شیری تمایل به راههای شناخت لنگش به صورت اتوماتیک وجود دارد.

مطالعاتی برای اندازهگیریهای عینی فراهم شده تا درک پایهای بهتری از چگونگی پاسخ به درد و آسیب ناشی از لنگش ایجاد شود. رکوردهای ویدیویی دیجیتالی از گاوها حین راه رفتن چه دارای جراحت و چه سالم، سنجشهایی را ایجاد کرد. در مطالعهای، از یک نرمافزار آنالیز حرکت برای محاسبهی شش قدم مختلف با هر سم استفاده شد. گاوهای سالم در مقایسه با گاوهای دچار زخمهای کف پا، تندتر راه رفتند مدت زمان گام کوتاهتر و گامهای بلندتری داشتند.

شکل ۲.۲- گاوهایی که دچار لنگش هستند یا به آن مبتلا میشوند، تغییرات زیادی در راه رفتن آنها دیده میشود. بهطور واضحی از تحمل وزن روی یک یا چند پا امتناع کرده و بعضاً عدم تقارن در طول یا زمان گام برداشتن دیده میشود. کاهش در خمیدگی مفصل میتواند به وجود بیاید که باعث میشود پاها، سفت به نظر برسند. در بعضی موارد، یک قوس واضحی در پشت گاوهای لنگ دیده میشود، سر آنها ممکن است بهطور چشمگیری به بالا و پایین حرکتهای تندی داشته باشد و پاهای پشتی آنها به داخل و خارج میچرخد. در حالت طبیعی ، زمانی که گاوها راه میروند، سمهای عقب را درست در همان جایی میگذارند که سمهای جلو را قرار دادهاند (tracking up). در صورتی که، گاوهای لنگ ممکن است سمهای عقبی خود را دورتر از جای سمهای جلویی قرار دهند، نمره دادن به هر کدام از این تغییرات در راه رفتن، یک راه محتمل برای تشخیص لنگش است.

جدول 3.2- مثالی از یک سیستم نمرهدهی به راه رفتن (gait-scoring) بر اساس تغییرات مشاهده شده در راه رفتن گاوها در زمان لنگش
اسکور حرکتی	توصیف بالینی	معیارهای ارزیابی
0/1	خوب	- حرکت نرم و روان - حالت کمر صاف ضمن ایستادن و راه رفتن - قدم زدن منظم بدون دور شدن از مرکز بدن - همهی پاها وزن را بهطور مساوی تحمل کرده و مفصل به راحتی خم میشود. - پنجههای پشتی درست در جای پنجههای جلوی قرار میگیرند. (tracking up) - سر هنگام حرکت حیوان، ثابت است.
0/2	حرکت ناقص	- توانیی برای حرکت آزاد، نه قوز کرده - هنگام ایستادن یا راه رفتن، حالت کمر صاف یا نسبتاً محدب در غیاب ناهنجاریهای دیگر راه رفتن، این حالت به حالت طبیعی کمک میکند. - به دلیل اندکی دورشدکی از مرکز بدن، راه رفتن نسبتاً نامتقارن است. - همهی پاها وزن را بهطور مساوی تحمل میکنند ولی در مفصل کمی سفتی وجود دارد. - پنجههای پشتی، بهطور کامل جای پنجههای جلویی نیستند ولی راه رفتنهای کوتاه یکنواختند، سر ثابت است.
0/3	لنگ	- قادر به حرکت ولی توانایی حرکت آزادانه، خطرناک است. - هنگام ایستادن، کمر صاف یا نسبتاً محدب ولی قوص واضحی در راه رفتن. - راه رفتن نامتقارن به دلیل دور شدن از مرکز بدن - همهی پاها وزن بدن را بهطور مساوی تحمل میکنند ولی یک لنگی کمی در یک دست یا پا قابل تشخیص است. - مفصلها نشانههایی از سفتی دارند ولی مانع از آسانی حرکت نمیشوند. - پنجههای پشت رد پای جلو را دنبال نمیکنند و قدمها کوتاه میشوند. - کنترل سر ثابت باقی میماند.
0/4	لنگش خفیف	- توانایی حرکت آزاد ولی قوز خیلی واضح- حالت پشت خمیده در راه رفتن و ایستادن - راه رفتن نامتقارن به خاطر دور شدن از مرکز بدن و یک یا چندین قدم کوتاه میشوند. - امتناع از تحمل وزن بدن روی حداقل یک دست یا پای لنگ ولی هنوز از آن پا یا دست لنگ در حرکت استفاده میکند. - قدمها با تردید و احتیاط و مفاصل صفت هستند. - حرکتهای تند سر هنگام حرکت حیوان دیده میشود هر لحظه که سم زخمی با زمین تماس پیدا میکند.
0/5	لنگش شدید	- محدودیت شدید در توانایی حرکت - حیوان باید به شدت به حرکت یا ایستادن ترغیب شود. - کمر به شدت خمیده در زمان ایستادن یا راه رفتن - راه رفتن نامتقارن به دلیل دور شدن از مرکز بدن، یک یا چندین قدم، بهطور واضحی کوتاه میشود/ و یا عدم توانایی تحمل وزن بدن روی یک یا چندین پا. - سفتی واضح در مفاصل که به دلیل عدم خمیدگی مفصل و قدمهای با تردید و احتیاط، دیده میشود. - سر بهطور واضحی در زمان تماس سم زخمی، به سرعت تکان میخورد.

درصد زمانی که گاو با 3 پا حمایت شد که triple-support یا حمایت سه پایی نامیده شد)؛ برای گاوهای با زخم کف پا نسبت به گاوهای سالم، بیشتر از 2 برابر بود. نتایج این مطالعه نشان میدهد که چنین آنالیزهای گامی «حرکتشناسی» یک راه محتمل برای درک چگونگی تغییر راه رفتن گاو در شروع لنگش است.

مشاهدهی وقوع مشکلات سم، به نظر راه مطمئنتری نسبت به gain analysis یا آنالیز گام است (شکل 3.2). اگرچه در چگونگی نمرهدهی زخمهای سم، روش استانداردی وجود ندارد. در سال 1995، همهی موارد لکههای خون مردگی در پا، گندیدگی سم، التهاب سم انگشتی و بین انگشتی، التهاب سم، ران پای ورم کرده، ورم مفاصل، جز موارد تشخیص داده نشده و تفکیک نشده معرفی شد. در سال 1998، خونریزی حاد، زخمهای کف پا، خط سفید گسترش یافته، ساییده شدن نوک پاشنه و التهاب بین انگشتی جدا شد و دادههای خونریزی حاد را بهطور مجزا از زخمهای کف پا، آنالیز کردند. در آزمایشی دیگر، شدت را روی یک مقیاس 4 امتیازی از التهاب (تفکیک بین 3 نوع)، خونریزی کف پا، جداسازی (تفکیک بین کف پا و خط سفید) و زخم کف پا، آنالیز شد و آنالیز دادهها با جدا کردن سه دستهی اول از زخمهای کف پا، انجام شد.

توصیف کلی از همهی روشهای متفاوت در مورد استفاده برای اندازهگیری زخمهای سم و آنالیز فراوانی آنها توسط محققان، در محدودهی اهداف این کتاب نمیگنجد ولی این مثالها بیانگر عدم استانداردسازی در جراحت سم است.

اکثر جراحات سم میتواند طی سمچینی ارزیابی شود. بنابراین جراحات سم بهتر است بهعنوان شیوع تا وقوع، سنجش شود. شیوع برحسب شکم زایش گاو و مرحلهی شیردهی متفاوت است. لذا این فاکتورها بایستی در هر آنالیزی لحاظ گردد.

شکل 3.2- لنگش یک مشکل جدی رفاهی در گاوهای شیری محسوب شده و اغلب موارد لنگش برخاسته از مشکلات در سمها است. وقتی سمها، سمچینی میشود اغلب تنوعی از زخمها را نشان میدهند که از محدودهای از مناطق کوچک فرسایش یافته تا بزرگ، دردناک، زخمهای خونی میتواند باشد. مطالعات در تعدادی از کشورها حاکی از آن است که اکثریت گاوهای شیری، به نوعی از زخم سم مبتلا هستند. انواع نمرهدهد و شدت زخمهای سم، میتواند در ارزیابی رفاه مؤثر باشد.

معمولاً اطلاعات کمی در مورد انواع متفاوت زخمهای دردناک سم و چگونگی نمرهدهی به تأثیر نسبی زخمهای سم روی رفاه حیوان، وجود دارد. انواع متفاوت جراحات سم احتمالاً درجات متفاوتی از درد را ایجاد میکنند. بدیهی است که استانداردسازی بیشتر و راههای معتبرتری برای ارزیابی راه رفتن و آسیبشناسی سم و پا و همچنین درک بهتری از درد مربوط به انواع مختلف و شدت جراحات، لازم است.

2-4-2-2- وقوع و شیوع لنگش و جراحات مربوطه

علیرغم مشکلات تشخیص لنگش، تعدادی از مطالعات از وقوع بالای لنگش در بین گاوهای شیری خبر دادهاند. لنگش به گاوداریهای شیری متراک دنیای صنعتی محدود نمیشود: گاوداریهای شیری کوچک مقیاس در کنیا، شیوع لنگش را نزدیک 12% گزارش کردند. تنوع بین دامداریها بالاست بهطوری که بین صفر تا 10% میتواند متغیر باشد. در اروپا که بیشترین و جامعترین تحقیقات از آن انجام گرفته، میانگین درصد گاوهایی که در طول شیردهی دچار لنگش میشوند، از 8/5% برای یک چهارم از بهترین دامداریها تا 50% برای یک چهارم از بدترین دامداریها متغیر است. بیشتر این تنوع به دلیل فاکتورهای مدیریتی و جایگاه، بهعنوان ریسک فاکتورهای شناخته شده میباشد، که در فصلهای بعدی بحث خواهد شد.

گفته شده وقع جراحت سم حتی از وقوع لنگش نیز بیشتر است، بهطوری که در سال 2002، گزارش شد، بهطور میانگین، 70% گاوهای گاوداری سوئد از چندین شکل زخم سم رنج میبرند ولی بین گاوداریهای مختلف از 18% تا 98% متغیر است. در سال 1998، گزارشی از شیوع 38% گاوهای مبتلا به بعضی ناهنجاریهای سم در زمان سمچینی در گاوداریهای دانمارک داده شد. در سال 2004، گزارشی در بریتیش کلمبیا اعلام کرد 86% گاوهای شیری از چندین شکل زخم سم، رنج میبرند. بهطور معمول مشکلات لنگش بیشتر ناشی از مشکلات سم میباشد تا اینکه به مشکلات قسمتهای بالای پاها مربوط باشد.

اگرچه لنگش مربوط به قسمتهای بالاتر پاها، ظاهراً تأثیر بیشتری روی مصرف خوراک و تولید شیر گاوها نسبت به مشکلات مربوط به سم دارد.

هرچند، وقوع در گاوهای شیری بالاترین است، لنگش میتواند دیگر گاوها را نیز متأثیر کند، مثلاً 1/1% از گوسالههای شیری از شیر گرفته شده لنگ هستند یا بهعنوان گوسالههای با مشکلات مفصلی معرفی میشوند. گروه کشاورزی ایالات متحده، در سال 2000 میزان لنگش گاوهای پرواری را نزدیک 2% اعلام کرد. در سال 2001 مطالعهای گزارش کرد که بیش از 73% گاوهای گوشتی و بیش از 64% گاوهای نر گوشتی، که به کشتارگاه فرستاده شدند، از لنگش رنج میبرند.

پرورش دام

فروشگاه قاصدک ، قیمت ، کیفیت ، بازگشت و سلامت کالا

مشکل لنگش در گاو و گوساله

دسته‌های مقالات

تلفن

دسترسی سریع